Świadczenie alimentacyjne kojarzy się głównie ze sprawami sądowymi. Warto jednak pamiętać, że prostszym i mniej konfliktowym sposobem uregulowania kwestii alimentów jest zawarcie umowy o alimenty w formie aktu notarialnego. To pozasądowe rozwiązanie sprawy znacząco ułatwia całą procedurę w przypadku, gdy obie strony są zgodne co do wysokości alimentów oraz terminu i formy ich płatności. Co ważne, taką umowę można zawrzeć przy każdym rodzaju obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że umowa będzie ważna zarówno przy alimentach rodzica względem dzieci, jak i rodzeństwa wobec brata lub siostry.
Zawarcie umowy nie jest wymagane w formie aktu notarialnego. Konieczna jest co najmniej forma pisemna. Jednak forma aktu notarialnego pełniej zabezpiecza interes uprawnionego. Uprawniony do świadczeń alimentacyjnych (a w przypadku małoletnich reprezentujący ich zazwyczaj przedstawiciel ustawowy) po zawarciu umowy w formie aktu notarialnego zawierającego oświadczenie zobowiązanego o dobrowolnym poddaniu się egzekucji może w przypadku zaprzestania płatności wystąpić do sądu o nadanie aktowi klauzuli wykonalności. Taki akt notarialny stanowi tytuł wykonawczy, podobnie jak wyrok sądowy Zatem bez przeszkód można potem zwrócić się do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego bez konieczności składania dodatkowego pozwu do sądu.
Akt notarialny w swojej treści powinien zawierać przede wszystkim:
- wysokość alimentów oraz oznaczenie częstotliwości uiszczania alimentów (najczęściej jest to wskazanie ile co miesiąc zobowiązany zgadza się zapłacić uprawnionemu, a w przypadku ich większej liczby wskazanie ile co miesiąc zobowiązany zgadza się zapłacić każdemu z nich) ;
- osobę uprawnionego (w przypadku małoletnich dzieci to one są uprawnione);
- sposób płatności (w przypadku małoletnich dzieci będzie to do rąk przedstawiciela ustawowego – jednego z rodziców, warto też wskazać czy płatność ma być do rąk własnych, przekazem pocztowym czy na określony rachunek bankowy);
- termin płatności oraz skutki naruszenia terminu płatności poszczególnych rat (przykładowo naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie);
- opcjonalnie – oznaczenie czasu trwania umowy;
- opcjonalnie – oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji.
Oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji zgodnie z art. 777 kodeksu postępowania cywilnego wskazuje, że taki akt notarialny jest już tytułem egzekucyjnym na równi z orzeczeniami sądowymi. Konieczne dla możliwości wyegzekwowania alimentów jest dokładne wskazanie wysokości alimentów oraz terminu ich zapłaty. Właśnie ten zapis umożliwia potem uprawnionemu do świadczeń alimentacyjnych złożenie do sądu rejonowego jego zamieszkania wniosku o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności. Uprawniony powinien zadbać, żeby w akcie notarialnym znalazło się oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji.
Koszt sporządzenia umowy o alimenty w formie aktu notarialnego zależy od wysokości świadczeń, terminów płatności oraz czasu na jaki umowa zostaje zwarta. Dlatego należy zwrócić się do konkretnego notariusza o szczegółową informację o kosztach.
Jeśli strony albo jedna ze stron w późniejszym czasie uznają, że powstała konieczność zmiany umowy o alimenty (n.p. zmiana kwoty, terminu płatności), mogą zmienić postanowienia umowy odpowiednim aneksem. Natomiast w przypadku braku zgody stron co do zasugerowanych zmian można zawsze wystąpić o wprowadzenie zmiany na drogę sądową.
aplikant radcowski Elżbieta Baranowska
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku
Źródła:
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2018 poz. 155, tj. z dnia 19.01.18 r. ze zm.),
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2017, poz. 682, tj. z dnia 30.03.2017 r. ze zm.),
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 04 grudnia 2013 r., III CZP 85/13.