Krwiodawstwo, czyli oddawanie krwi i jej składników na rzecz osób potrzebujących, a więc przekazywanej je do szpitali, klinik oraz instytutów dokonujących skomplikowanych operacji, przeszczepów i innych zabiegów jest czynem szlachetnym, ale również niosącym wiele korzyści. Gdy nasz wrodzony altruizm i świadomość dzielenia się tym, czego nie da się wyprodukować, nie przezwycięża lęku przed igłą, skuteczną zachętą mogą okazać się liczne przywileje krwiodawców:
1. Zwolnienie od pracy lub nauki w dniu oddania krwi oraz zwrot utraconego zarobku na zasadach prawa pracy – zgodnie z ustawą o publicznej służbie krwi z dnia 22 sierpnia 1997 r. oraz rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień z pracy pracodawca udziela dzień wolny pracownikowi, który oddał krew lub jej składniki. Jest to czas przeznaczony na oddanie krwi w stacji krwiodawstwa lub przeprowadzonych zaleconych przez tę stację okresowych badań lekarskich, jeśli nie można ich przeprowadzić w wolnym czasie. Nieobecność w pracy związana z oddawaniem krwi ma charakter płatny, pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. Zwolnienie pracownika z pracy w danym dniu oznacza, że zwolniony jest z całej dniówki, choćby kończyła się ona dnia następnego. Dzień wolny udzielony przez pracodawcę pracownikowi będącemu krwiodawcą, nie powoduje dla pracownika negatywnych skutków w zakresie emerytur i rent. Okres ten jest bowiem uwzględniany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zarówno przy ustalaniu prawa jak i wysokości świadczeń emerytalno-rentowych.
Na pracodawcy spoczywa obowiązek zwolnienia pracownika. Krwiodawca powinien jednak wcześniej poinformować pracodawcę o planowanej nieobecności, a po oddaniu krwi przedstawić zaświadczenie ze stacji krwiodawstwa.
Zaświadczenie ze stacji krwiodawstwa może potwierdzić również czas spędzony w stacji, jeśli ze względów zdrowotnych nie uda się nam oddać krwi. W tym wypadku nie otrzymamy jednak całego dnia wolnego, a jedynie usprawiedliwimy czas spędzony w stacji krwiodawstwa.
2. Ulga podatkowa z tytułu darowizn przekazanych na cele krwiodawstwa – choć wydaje się to na pierwszy rzut oka dość abstrakcyjne, krew ma swoją wartość, a fakt jej oddanie jest swego rodzaju darowizną. Podatnik, który w danym roku oddał krew może skorzystać ze specjalnej ulgi dla honorowych krwiodawców. Wysokość ulgi zależy od ilości oddanej krwi, a wartość każdego litra jest przeliczana na 130 zł. Odliczenie z tego tytułu nie może przekroczyć 6% dochodu, a w przypadku ryczałtowców 6% przychodu, wskazanych w zeznaniu. Należy jednak pamiętać, że jednorazowo pobiera się 450 mln krwi, maksymalnie 6 razy w roku od mężczyzny i 4 razy w roku od kobiety.
3. Posiłek regeneracyjny – czyli dość kolokwialnie: łakocie. Po oddaniu krwi każdy dawca otrzymuje posiłek regeneracyjny o wartości 4500 kalorii. Zazwyczaj jest 8 czekolad, ewentualnie inne słodycze.
4. Zwrot kosztów dojazdu – po okazaniu biletów otrzymamy zwrot kosztów dojazdu do najbliższego punktu poboru i z powrotem. W szczególnie przewidzianych sytuacjach na podstawie decyzji dyrektora CKiK jest możliwość ubiegania się zwrotu za podróż prywatnym samochodem.
5. Bezpłatne wyniki badań laboratoryjnych – przed wykonaniem badań lekarskich w punkcie krwiodawstwa możemy zwrócić się o bezpłatne wyniki badań: morfologii, grupy krwi i wirusologicznych.
6. Karta identyfikacyjna grupy krwi – każdy dawca, który odda krew przynajmniej dwa razy otrzymuje KrewKartę, pozwalającą ustalić grupę krwi ofiar wypadków ratownikom medycznym oraz pracownikom systemu opieki zdrowotnej w Polsce, dla których ta informacja jest niezbędna. Jest dokumentem na podstawie którego można dokonać transfuzji krwi z pominięciem czasochłonnego laboratoryjnego ustalania grupy krwi (próba krzyżowa musi być wykonywana zawsze).
7. Tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi – nie lada gratką dla miłośników tytułów oraz odznaczeń będzie możliwość otrzymania tytułu Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi nadawanego przez Polski Czerwony Krzyż. Tytuł otrzymują mężczyźni po oddaniu 6 litrów krwi, kobiety po oddaniu 5 litrów krwi lub niepodpowiadającej tym objętościom innych składników krwi.
Tytuł uprawnia osoby ubezpieczone do otrzymania bezpłatnych leków umieszczonych w wykazie leków podstawowych i uzupełniających do wysokości limitu oraz leków, które zasłużony dawca może stosować w związku z oddawaniem krwi (wg listy ogłaszanej przez Ministra Zdrowia) oraz do korzystania ze świadczeń ZOZ i aptek poza kolejnością.
8. Bezpłatne przejazdy komunikacją miejską – w Gdańsku po oddaniu 18 litrów krwi przez mężczyznę i 15 litrów przez kobietę krwiodawca otrzymuje uprawnienie do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską. Rady gmin samodzielnie kształtują ten przywilej, więc w zależności od gminy ulga może być inna.
9. Tytuł Zasłużonego dla Zdrowia Narodu – tytuł jest przyznawany po oddaniu 20 litrów krwi wraz z elegancką odznaką.
Obecnie również oczekujemy na wejście w życie nowelizacji ustawy o publicznej służbie krwi, która nadaje nowe przywileje dawcom-ozdrowieńcom, między innymi udzielając 2 dni wolnego od świadczenia pracy po donacji krwi lub osocza.
Powyższe wyliczenie stanowi jedynie ogólne opracowanie i nie stanowi wiążącej porady prawnej.
Opracował r.pr. Kamil Giedrys